Skrzyżowania i pierwszeństwo przejazdu

Wiadomości podstawowe - Skrzyżowania można podzielić na równorzędne pod względem pierwszeństwa przejazdu i o ustalonym, za pomocą znaków drogowych, pierwszeństwie. Na niektórych skrzyżowaniach dodatkowo ruch może być kierowany za pomocą sygnalizacji świetlnej lub przez uprawnioną osobę. Ze względu na budowę skrzyżowanie może mieć kształt krzyża, litery T, Y lub litery O (rondo).

Skrzyżowanie jest newralgicznym, a przez to i niebezpiecznym miejscem na drodze. Tutaj krzyżują się, łączą lub rozwidlają kierunki ruchu pojazdów, pieszych, niekiedy tramwajów; tutaj pojazdy zmieniają kierunek jazdy. Dlatego też zbliżając się do każdego skrzyżowania, niezależnie od jego budowy i oznakowania, należy zachować szczególną ostrożność. W ramach tego obowiązku niezbędne jest baczne obserwowanie rejonu skrzyżowania i zachowania się innych uczestników ruchu drogowego. Nie mając pewności co do ich zachowania trzeba pamiętać o zasadzie ograniczonego zaufania. Odpowiednio do okoliczności oraz zamiarów własnych i sygnalizowanych przez innych kierujących należy zmniejszyć prędkość jazdy, aby móc skutecznie zareagować w razie sytuacji niebezpiecznej. Należy być przygotowanym do tego, że kierowcy jadący z przodu mogą zwalniać lub zatrzymywać się. Kierowca zbliżający się do skrzyżowania o ruchu kierowanym nie może być zaskoczony zmianą świateł i tym, że jadący przed nim hamują, widząc zapalające się na sygnalizatorze żółte światło.

Wjeżdżając na skrzyżowanie kierujący pojazdem musi mieć świadomość jakie zasady pierwszeństwa na nim obowiązują, dlatego też zbliżając się do skrzyżowania powinien zwracać szczególną uwagę na znaki regulujące pierwszeństwo przejazdu (ważną informacją jest również ich brak), na nadawane sygnały świetlne lub przez osoby uprawnione do kierowania ruchem drogowym. Na skrzyżowaniu zastosowanie mają, według kolejności:

sygnały dawane przez osoby uprawnione do kierowania ruchem drogowym,
sygnały świetlne,
znaki regulujące pierwszeństwo przejazdu,
ustawowe normy regulujące pierwszeństwo.

Pamiętać należy, że na skrzyżowaniach (nie dotyczy to skrzyżowań o ruchu kierowanym lub ruchu okrężnym) zabronione jest wyprzedzanie z wyjątkiem wyprzedzania pojazdu sygnalizującego zamiar skręcenia i pod warunkiem nie wjeżdżania na część jezdni przeznaczonej dla ruchu w kierunku przeciwnym. Na skrzyżowaniu i w odległości mniejszej niż 10 m od niego zabronione jest również zatrzymanie pojazdu.

Skrzyżowania dróg równorzędnych pod względem pierwszeństwa - Skrzyżowania takie są oznaczone znakami drogowymi pionowymi "skrzyżowanie dróg" (A-5) (patrz rysunek) lub nie są oznakowane ani znakami drogowymi określającymi pierwszeństwo przejazdu, ani sygnalizatorami świetlnymi. Na takich skrzyżowaniach wzajemne pierwszeństwo przejazdu jest regulowane przez trzy główne zasady. Pierwsza zasada stanowi, że kierujący pojazdem jest zobowiązany do ustąpienia pierwszeństwa przejazdu pojazdom nadjeżdżającym z prawej strony. Zasada druga mówi, że kierujący pojazdem, dojeżdżając do skrzyżowania, na którym zamierza skręcić w lewo, musi ustąpić pierwszeństwa pojazdom jadącym w przeciwnym kierunku, na wprost lub skręcającym w prawo.

Przykłady:

Trzecia zasada stanowi, że kierujący pojazdem dojeżdżając do skrzyżowania, zobowiązany jest zawsze ustępować pierwszeństwa przejazdu pojazdowi szynowemu, bez względu na to, z której strony on nadjeżdża.

Skrzyżowania drogi z pierwszeństwem przejazdu z drogą podporządkowaną - Kierujący pojazdem poruszający się po drodze podporządkowanej, zbliżając się do skrzyżowania, jest zobowiązany ustąpić pierwszeństwa przejazdu pojazdom poruszającym się po drodze z pierwszeństwem przejazdu.

Droga podporządkowana oznaczona jest znakiem drogowym pionowym "ustąp pierwszeństwa" (A-7). Znak ten umieszczany jest w odległości do 50 m od skrzyżowania na drogach o dopuszczalnej prędkości powyżej 60 km/h oraz do 25 m od skrzyżowania na drogach o dopuszczalnej prędkości nie przekraczającej 60 km/h. Na drodze podporządkowanej może być również ustawiony znak "stop" (B-20), który nakazuje kierującemu zatrzymanie pojazdu przed wjazdem na skrzyżowanie, w miejscu wyznaczonym na jezdni lub w takim miejscu, z którego może on obserwować sytuację na jezdni poprzecznej .

Kierujący pojazdem poruszający się po drodze z pierwszeństwem przejazdu ma pierwszeństwo przed pojazdami kołowymi i szynowymi zbliżającymi się do skrzyżowania z drogą podporządkowaną. Początek drogi mającej pierwszeństwo przejazdu, oznaczony jest znakiem drogowym pionowym "droga z pierwszeństwem" (D-1). Znak ten może być odwołany znakiem "koniec drogi z pierwszeństwem" (D-2).
Jeśli droga z pierwszeństwem przejazdu nie jest oznakowana znakiem (D-1), to mogą być na niej ustawione znaki:

W związku z tym, że droga z pierwszeństwem przejazdu może mieć różny przebieg przez skrzyżowanie, pod znakami regulującymi pierwszeństwo umieszcza się tabliczki dodatkowe określające rzeczywisty przebieg drogi z pierwszeństwem przez skrzyżowanie.

Na skrzyżowaniu, na którym droga z pierwszeństwem przejazdu i droga podporządkowana przebiegają prosto, kierujący skręcający w lewo musi ustąpić pierwszeństwa pojazdom jadącym w przeciwnym kierunku, na wprost lub skręcającym w prawo.

Skrzyżowania o ruchu okrężnym - Skrzyżowania te są o tyle wyjątkowe, że ruch na nich odbywa się dookoła wysepki umieszczonej na środku skrzyżowania. Na drogach przed skrzyżowaniem o ruchu okrężnym ustawione są znaki drogowe pionowe "ruch okrężny" (C-12) (patrz rysunek). W przypadku, gdy pierwszeństwo przejazdu na skrzyżowaniu nie jest regulowane przez odpowiednie znaki drogowe, należy przestrzegać zasady "ustąp pierwszeństwa przejazdu pojazdom nadjeżdżającym z prawej strony".

Zasada ta nie dotyczy pojazdów szynowych, które mają pierwszeństwo.

Gdy przed wjazdem na skrzyżowanie o ruchu okrężnym umieszczony jest znak "ustąp pierwszeństwa" (A-7), pierwszeństwo przejazdu mają kierujący pojazdami już znajdującymi się na skrzyżowaniu.

Na tak oznaczonym skrzyżowaniu o ruchu okrężnym pojazd szynowy opuszczający skrzyżowanie ma pierwszeństwo przed innymi, nie uprzywilejowanymi pojazdami poruszającymi się po tym skrzyżowaniu.