Technika kierowania pojazdem - motocykl

Wiadomości podstawowe - Do kierowania motocyklem służy zespół urządzeń, które można podzielić na urządzenia obsługiwane rękoma oraz urządzenia obsługiwane przy pomocy nóg.

Kierownica - służy do sterowania położeniem pojazdu. Na kierownicy umieszczony jest szereg urządzeń, obsługiwanych rękami, do których zaliczamy:

dźwignia hamulca ręcznego - dźwignia ta jest umieszczona po prawej stronie kierownicy,
dźwignia sprzęgła - dźwignia ta jest umieszczona po lewej stronie kierownicy; symetrycznie do dźwigni hamulca ręcznego,
manetka przyspieszenia - umocowana jest po prawej stronie kierownicy. W celu zwiększenia obrotów silnika manetkę przekręcamy do tyłu, w celu zmniejszenia - do przodu,
przełącznik zespolony - przełącznik ten służy do włączania / wyłączania urządzeń elektrycznych. Przeważnie jest umieszczony po lewej stronie obok dźwigni sprzęgła. Umożliwia on:
- włączanie / wyłączanie zapłonu. W niektórych motocyklach włączanie / wyłączanie zapłonu dokonuje się poprzez przekręcenie kluczyka w stacyjce,
- włączanie / wyłączanie świateł (w starszych motocyklach włączanie / wyłączanie świateł dokonuje się przez odpowiednie ustawienie kluczyka w stacyjce),
- zmianę świateł,
- włączanie / wyłączanie kierunkowskazów (w starszych motocyklach kierunkowskazy mogą nie występować - wtedy zamiar skrętu sygnalizuje się poprzez wystawienie ręki w kierunku skrętu),
- sygnał dźwiękowy.
starter - umożliwia on uruchomienie motocykla. W starszych motocyklach lub motocyklach o małej pojemności silnika może nie występować,
dźwignia ssania - z reguły znajduje się po prawej stronie kierownicy, obok manetki przyspieszenia; obsługuje się ją kciukiem. W niektórych motocyklach ssanie sterowane jest dźwignią umieszczoną bezpośrednio przy gaźniku motocykla,
stacyjka - przeważnie jest umieszczona centralnie nad kierownicą; może również występować z prawej lub lewej strony zbiornika paliwa lub w okolicy schowka bocznego motocykla.

Hamulec tylny - hamulec ten umieszczony jest przy prawym podnóżku kierowcy.

Dźwignia zmiany biegów - dźwignia ta jest umieszczona przy lewym podnóżku kierowcy. Naciskanie dźwigni do dołu powoduje zmianę biegów na niższe, do góry - na wyższe. W niektórych starych motocyklach czynności zmiany biegów wykonuje się odwrotnie, tzn. w górę niższe, w dół wyższe.

Dźwignia rozrusznika mechanicznego - występuje w motocyklach nie wyposażonych w rozrusznik elektryczny, z prawej lub lewej strony w zależności od typu motocykla. Umieszczona jest za dźwignią zmiany biegów lub za pedałem hamulca tylnego.

Uruchamianie - Przed rozpoczęciem jazdy kierowca powinien upewnić się, że jego pojazd jest całkowicie sprawny. Należy sprawdzić:

stan ogumienia,
czystość tablic rejestracyjnych, reflektorów świateł i kierunkowskazów,
stan paliwa, płynu hamulcowego i oleju.

Uruchamianie motocykla z zapłonem elektrycznym - Siadamy na motocyklu opierając się obydwiema nogami o podłoże. Wkładamy kluczyk do stacyjki i przekręcamy.
Następnie należy upewnić się, że w motocyklu jest ustawiony bieg neutralny (jeśli tak nie jest, to należy go ustawić), informuje o tym zapalenie się zielonej lub pomarańczowej lampki oznaczonej symbolem "N" (w starszych motocyklach lampka ta może nie występować). Następnie należy przesunąć dźwignię ssania w celu jego włączenia. Następną czynnością jest sprawdzenie, czy motocykl ma złożone podstawki centralne i boczne, gdyż w wielu nowych motocyklach, jeżeli podstawka nie jest złożona, nie można uruchomić silnika.
Jeżeli wszystkie powyższe czynności zostały wykonane, należy wcisnąć przycisk start na kilka sekund, jeśli silnik zacznie pracować, trzeba puścić przycisk. W przeciwnym przypadku należy powtarzać tę czynność w kilkunastosekundowych odstępach czasu. Po kilku minutach jazdy, gdy silnik jest już rozgrzany, należy wyłączyć ssanie.

Uruchamianie motocykla z zapłonem mechanicznym - Wkładamy kluczyk do stacyjki i włączamy zapłon. Teraz należy zestawić motocykl z podstawki i stanąć z lewej strony motocykla.
Następnie należy upewnić się, że w motocyklu jest ustawiony bieg neutralny (jeśli tak nie jest, to należy go ustawić), informuje o tym zapalenie się zielonej lub pomarańczowej lampki oznaczonej symbolem "N" (w starszych motocyklach lampka ta może nie występować). Następnie należy przesunąć dźwignię ssania w celu jego włączenia. Następną czynnością jest sprawdzenie, czy motocykl ma złożone podstawki centralne i boczne, gdyż w wielu nowych motocyklach, jeżeli podstawka nie jest złożona, nie można uruchomić silnika.
Chwytając oburącz za kierownicę należy prawą nogą energicznie naciskać dźwignię rozrusznika (dopóki motocykl nie zacznie pracować).
W przypadku motocykla z dźwignią rozrusznika umieszczoną z prawej strony motocykla należy, chwytając oburącz kierownicę, stanąć okrakiem nad motocyklem. Teraz przechylamy lekko motocykl w lewą stronę, opierając się na lewej nodze. Prawą nogą energicznie naciskamy dźwignię rozrusznika (do momentu uruchomienia silnika).

Ruszanie - Aby ruszyć, należy siedząc na motocyklu, oprzeć się prawą nogą o podłoże, a lewą położyć na podnóżku. Następnie przy wciśniętej dźwigni sprzęgła włączamy I-szy bieg (gaśnie lampka biegu neutralnego "N") i opieramy lewą nogę na ziemi.
Prawidłowe ruszenie motocyklem polega na powolnym, równomiernym, puszczaniu dźwigni sprzęgła i jednoczesnym zwiększaniu obrotów silnika (manetką przyspieszenia); czynności te spowodują, że motocykl ruszy. Gdy motocykl zacznie się poruszać nogi kładziemy na podnóżek. Przy ruszaniu należy bardzo ostrożnie obchodzić się z manetką przyspieszenia i dźwignią sprzęgła. Zbyt szybkie bądź nierównomierne wykonanie powyższych czynności może spowodować oderwanie się przedniego koła od podłoża, co zazwyczaj kończy się uszkodzeniem motocykla i potłuczeniami u kierującego.

W celu dalszego kontynuowania jazdy należy odpuścić manetkę przyspieszenia, wcisnąć dźwignię sprzęgła, zmienić bieg na wyższy (II-gi), powoli puścić sprzęgło i "dodać gazu" poprzez zwiększenie obrotów silnika. Włączanie kolejnych biegów wykonuje się w taki sam sposób.

Pokonywanie zakrętów - Podczas pokonywania zakrętów na pojazd działają różne siły, które należy brać pod uwagę. Należy pamiętać że:

aby złagodzić łuk na ostrych zakrętach, manewr ten powinno się zaczynać od prawej krawędzi jezdni (w przypadku skręcania w lewo) lub od osi jezdni (w przypadku skręcania w prawo),
w każdy zakręt należy wprowadzać pojazd stopniowym i płynnym ruchem kierownicy, dostosowując jednocześnie prędkość jazdy do promienia krzywizny,
podczas pokonywania zakrętów nie powinno się używać pedałów hamulca i sprzęgła oraz dźwigni skrzyni biegów.

Skręcanie motocyklem polega na lekkim skręcie kierownicą (w stronę, w którą zamierzamy skręcić) i jednoczesnym pochylaniu motocykla. Zarówno kierujący jak i pasażer powinni siedzieć na motocyklu w pozycji pionowej. Oznacza to, że gdy podczas skręcania motocykl przechyla się na daną stronę, to osoby znajdujące się na motocyklu powinny pochylać się razem z nim - w żadnym wypadku nie wolno odchylać się w drugą stronę, gdyż może to spowodować przewrócenie się motocykla.

Hamowanie, zatrzymanie i postój - Zatrzymując pojazd należy tego dokonać w miejscu, w którym nie jest to zabronione przez przepisy ruchu drogowego. W przypadku zatrzymania pojazdu na jezdni, należy go ustawić jak najbliżej prawej krawędzi jezdni.
Hamowanie polega na jednoczesnym wciskaniu dźwigni hamulca tylnego i hamulca przedniego. Prawidłowa technika jazdy polega na takim gospodarowaniu prędkością pojazdu, aby nie używać zbytecznie dźwigni hamulca. Podczas hamowania dźwignie należy wciskać z wyczuciem, tak aby koła motocykla nie zostały zablokowane. Jeżeli kierujący naciśnie zbyt mocno dźwignię hamulca, koła motocykla zostaną zablokowane, a pojazd zacznie sunąć przed siebie. Sytuacja taka jest niebezpieczna, ponieważ kierowca traci panowanie nad motocyklem, gdyż kręcenie kierownicą nic nie daje. Szczególnie niebezpieczne jest hamowanie na śliskiej nawierzchni. W nowych modelach motocykli producenci stosują system ABS. System ten zapobiega blokowaniu się kół, co przeciwdziała poślizgowi pojazdu. Najekonomiczniejszym sposobem hamowania jest tak zwane hamowanie silnikiem. W tym celu należy stopniowo puścić pedał gazu, a następnie delikatnie, z wyczuciem, wciskać pedał hamulca. W końcowej fazie hamowania należy wcisnąć także pedał sprzęgła, puścić pedał przyspieszenia, a następnie stopniowo wcisnąć pedał hamulca.
Przed pozostawieniem pojazdu, kierowca jest zobowiązany do jego unieruchomienia. Należy wyłączyć silnik, ustawić motocykl na podnóżku, włączyć bieg pierwszy.