Silnik

Wiadomości ogólne - Tłokowy silnik spalinowy jest to maszyna, która dostarcza energię mechaniczną, dzięki spalaniu się wewnątrz jej cylindrów mieszanki paliwowo-powietrznej. Podstawowymi elementami silnika spalinowego są:

kadłub z głowicą,
układ korbowy,
układ rozrządu,
układ smarowania,
układ chłodzenia,
układ zasilania,
osprzęt elektryczny.

Aby silnik spalinowy mógł pracować, należy doprowadzić do wnętrza cylindra mieszankę paliwowo-powietrzną, sprężyć ją, zapalić, a następnie odprowadzić spaliny na zewnątrz cylindra. Ssanie mieszanki paliwowo-powietrznej do cylindra następuje podczas przesuwu tłoka z położenia najwyższego (zwrot zewnętrzny - ZZ) do położenia najniższego (zwrot wewnętrzny - ZW). Przesuwający się tłok powoduje wytworzenie się w cylindrze podciśnienia, czego skutkiem jest zassanie mieszanki do cylindra poprzez otwarty w tym czasie zawór ssący. Po osiągnięciu przez tłok zwrotu wewnętrznego (ZW) zawór ssący zostaje zamknięty, natomiast tłok przesuwając się do góry, spręża mieszankę. W momencie, gdy tłok zbliża się do zwrotu zewnętrznego (ZZ), zostaje wytworzona iskra pomiędzy elektrodami świecy zapłonowej i mieszanka zostaje zapalona. Podczas spalania się mieszanki powstają spaliny o wysokiej temperaturze i dużym ciśnieniu, dzięki któremu tłok energicznie i z dużą siłą przesuwa się do zwrotu wewnętrznego (ZW), wykonując pracę mechaniczną. Następnie rozpoczyna się otwarcie zaworu wydechowego i tłok przesuwając się do zwrotu zewnętrznego (ZZ) wypycha spaliny na zewnątrz cylindra. Ponieważ tłok jest połączony z wałem korbowym za pośrednictwem korbowodu, każdy jego ruch powoduje obrót wału korbowego.

Mechanizm rozrządu - Zadaniem mechanizmu rozrządu w silniku jest doprowadzenie świeżej mieszanki lub powietrza do cylindra i opróżnienie go ze spalin. Mechanizm rozrządu najczęściej usytuowany jest w pobliżu wału korbowego, który go napędza. Wał ten powoduje otwieranie i zamykanie w odpowiednich momentach zaworów. Obsługa mechanizmu rozrządu sprowadza się głównie do regulacji luzów na zaworach. Luz ten reguluje się za pomocą śruby, która najczęściej jest umieszczona na końcu dźwigni zaworu. Regulacja luzów na zaworach powinna być dokonywana w stacji obsługi. Nowoczesne silniki nie wymagają regulacji zaworów. Zwiększenie głośności pracy silnika może być spowodowane nieprawidłowym ustawieniem zaworów. Natomiast skutkiem nieprawidłowego ustawienia luzów na zaworach jest spadek mocy silnika oraz zwiększony pobór paliwa.

Układ chłodzenia - Podczas pracy silnika, wskutek spalania się mieszanki, wydziela się znaczna ilość ciepła. Skutkiem nadmiernego przegrzewania się silnika jest spadek jego mocy oraz zwiększony pobór paliwa. W krańcowym przypadku przegrzania może nastąpić zatarcie tłoków, a nawet urwanie korbowodu. Dlatego też w samochodach stosuje się układ chłodzenia. W samochodach stosuje się układ chłodzenia powietrzem (np. fiat 126p) lub układ chłodzenia płynem. Układ chłodzenia płynem odprowadza ciepło z silnika za pomocą płynu chłodzącego. Obsługa układu chłodzenia sprowadza się do sprawdzenia poziomu płynu chłodzącego, szczelności połączeń przewodów oraz naciągu paska klinowego napędu wiatraka. Poziom płynu chłodzącego kontroluje się za pomocą podziałki umieszczonej na zbiorniku wyrównawczym cieczy chłodzącej. Pomiaru poziomu płynu powinno się dokonywać w momencie, gdy silnik pojazdu jest zimny. Spowodowane to jest tym, że w nagrzanym silniku poziom cieczy, ze względu na jej rozszerzalność może się znacznie podnieść. W przypadku ubytku płynu należy go uzupełnić identycznym płynem. Nie należy mieszać razem różnych płynów chłodniczych. Zbyt szybkie opadanie poziomu płynu chłodniczego może być spowodowane nieszczelnościami w układzie chłodniczym. Najczęstsze wycieki płynu można zlokalizować na połączeniu przewodów z chłodnicą. Jedną z przyczyn przegrzewania się silnika może być uszkodzony termostat, którego zadaniem jest regulowanie ilości cieczy przepływającej przez chłodnicę. Regulacja paska klinowego polega na odpowiednim odchyleniu prądnicy względem osi jej umocowania lub za pomocą śruby regulującej. W przypadku zaobserwowania przegrzewania się silnika należy natychmiast zatrzymać pojazd oraz zlokalizować i naprawić usterkę.

Układ smarowania - Podstawowym warunkiem poprawnej pracy silnika jest odpowiednie smarowanie wszystkich trących się części. Smarowanie silnika ma na celu zmniejszenie tarcia poszczególnych elementów silnika. Czynności kontrolno-obsługowe polegają głównie na sprawdzaniu poziomu oleju oraz ewentualnym jego uzupełnieniu lub wymianie. Aktualny poziom oleju sprawdza się za pomocą wskaźnika bagnetowego. Aby odczytywany wynik był zgodny z prawdą, należy wcześniej ustawić pojazd na poziomej nawierzchni. Następnie należy wyjąć bagnet, wytrzeć go i wcisnąć z powrotem do oporu. Po wykonaniu tych czynności należy wyjąć bagnet i odczytać poziom oleju. Na bagnecie przy pomocy dwóch kresek jest zaznaczony maksymalny (górna kreska) i minimalny (dolna kreska) dopuszczalny poziom oleju. W przypadku, gdy poziom oleju jest niewiele wyższy od położenia dolnej kreski lub jest niższy, należy go uzupełnić. Nie należy stosować razem różnych gatunków olejów, gdyż może to spowodować uszkodzenie silnika. Olej należy całkowicie wymieniać co około pół roku lub po przejechaniu około 8 tysięcy kilometrów. Wymiana oleju polega na odkręceniu korka spustowego umieszczonego pod spodem miski olejowej. Dokonywać tego należy najlepiej, gdy silnik pojazdu jest rozgrzany, gdyż wtedy olej jest rzadszy i lepiej spływa ze ścianek miski olejowej. W sytuacji, gdy pod samochodem w czasie postoju widoczna jest plama oleju, należy sprawdzić szczelność uszczelki na misce olejowej. Jazda w przypadku, gdy poziom oleju jest zbyt mały, grozi zatarciem się tłoków i zniszczeniem silnika. Natomiast zbyt duża ilość oleju prowadzi do nadmiernego osadzania się zwęglonego oleju na ściankach komory spalania i też nie jest wskazana.

Układ zasilania - Jest to zespół urządzeń i przewodów doprowadzających paliwo. W silnikach spalinowych stosuje się następujące rodzaje zasilania:

z zapłonem iskrowym (gaźnikowe i wtryskowe),
z zapłonem samoczynnym.

Czynności kontrolno-obsługowe polegają głównie na sprawdzaniu szczelności poszczególnych elementów układu zasilania oraz na oczyszczeniu elementów, takich jak: pompa paliwa, filtr powietrza, filtr paliwa i gaźnik. Sprawdzenie szczelności poszczególnych połączeń układu zasilania polega na:

zbadaniu, czy na połączeniach przewodów paliwowych nie występują przecieki,
upewnieniu się, że przewody paliwowe nie mają pęknięć ani wygięć,
zbadaniu szczelności iglicy regulacyjnej głównej dyszy.

Aby wyczyścić filtr paliwa, należy odkręcić śrubę łączącą korpus osadnika z pokrywą osadnika i odłączyć korpus razem z elementem filtrującym. Następnie trzeba przemyć element filtrujący przy pomocy czystej benzyny, po czym wytrzeć i wysuszyć. Po wykonaniu tych czynności należy złożyć element filtrujący z korpusem i pokrywą za pomocą wcześniej wykręconej śruby. Aby wyczyścić filtr powietrza, należy odkręcić nakrętkę mocującą pokrywę filtru, zdjąć pokrywę i wyjąć element filtrujący. Następnie trzeba zdjąć obudowę filtru z gaźnika, wylać z niej olej i przemyć ją razem z elementem filtrującym za pomocą nafty. Po wykonaniu tych czynności należy dokładnie wytrzeć obudowę filtru i osuszyć wkład filtru. Następnie należy założyć obudowę filtru na gaźnik, przykręcić ją, nalać świeży olej silnikowy, zgodnie z instrukcją nawilżyć element filtrujący olejem i włożyć go do obudowy filtru. Na zakończenie należy założyć pokrywę filtru i zakręcić nakrętkę mocującą tę pokrywę. Konieczność czyszczenia gaźnika jest spowodowana osadzaniem się wewnątrz niego różnych zanieczyszczeń. Aby wyczyścić gaźnik, najpierw należy zdjąć pokrywę komory pływakowej oraz wykręcić główną dyszę paliwa. Następnie należy przemyć kanaliki benzyną ekstrakcyjną oraz przedmuchać je silnym strumieniem powietrza.